Αθηνά Πρόμαχος

Παυσανίου Ἑλλάδος Περιήγησις
1. Ἀττικά

28. [2] χωρὶς δὲ ἢ ὅσα κατέλεξα δύο μὲν Ἀθηναίοις εἰσὶ δεκάται πολεμήσασιν, ἄγαλμα Ἀθηνᾶς χαλκοῦν ἀπὸ Μήδων τῶν ἐς Μαραθῶνα ἀποβάντων τέχνη Φειδίου—καί οἱ τὴν ἐπὶ τῆς ἀσπίδος <μάχην> Λαπιθῶν πρὸς Κενταύρους καὶ ὅσα ἄλλα ἐστὶν ἐπειργασμένα λέγουσι τορεῦσαι Μῦν, τῷ δὲ Μυῒ ταῦτά τε καὶ τὰ λοιπὰ τῶν ἔργων Παρράσιον καταγράψαι τὸν Εὐήνορος· ταύτης τῆς Ἀθηνᾶς ἡ τοῦ δόρατος αἰχμὴ καὶ ὁ λόφος τοῦ κράνους ἀπὸ Σουνίου προσπλέουσίν ἐστιν ἤδη σύνοπτα—,

28.  [2] Εκτός απ’ όσα ανέφερα υπάρχουν και δύο αναθήματα που κατασκεύασαν οι Αθηναίοι από το ένα δέκατο των λαφύρων πολεμικών νικών τους• ένα χάλκινο άγαλμα της Αθηνάς από τους Μήδους που αποβιβάστηκαν στον Μαραθώνα, έργο του Φειδία. Λένε ότι η μάχη των Λαπιθών και των Κενταύρων στην ασπίδα της Αθηνάς, καθώς και όσα άλλα τμήματα του αγάλματος είναι σκαλισμένα τα σφυρηλάτησε ο Μυς, αλλά κι αυτά, όπως και ό,τι άλλο έφτιαξε ο Μυς, σχεδιάστηκαν από τον Παρράσιο, τον γιο του Ευήνορα. Η αιχμή του δόρατος αυτής της Αθηνάς και το λοφίο της περικεφαλαίας της είναι ορατά ακόμα και από το Σούνιο-,

Το άγαλμα πατούσε σε βάση ύψους 2μ. και είχε συνολικό ύψος 9μ. Σήμερα σώζεται μόνο τμήμα της βάσης του και των οικοδομικών επιγραφών του. Η θεά απεικονιζόταν σε ήρεμη και όχι επιθετική στάση.
Κατά μία άλλη παράδοση, ο ηγέτης των Βησιγότθων Αλάριχος (370-410 μ.Χ.), τον καιρό που διενεργούσε επιδρομές κατά των ελληνικών κτήσεων του Βυζαντίου, είδε την Αθηνά Πρόμαχο επάνω στην Ακρόπολη να κινείται και από φόβο αποφάσισε να μην εισβάλει στην Αθήνα. Το 465 μ.Χ. το άγαλμα μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη.